Henrik gaat in het uiterste noorden van Noorwegen aan de slag als invalleerkracht. De extreem zelfbewuste en alerte Henrik vindt eerst maar moeilijk aansluiting in het vissersdorpje, waar het altijd koud en donker is. Op school voelt hij zich wel geaccepteerd. Hij geef er les aan 10- en 13-jarigen. De jongsten hengelen vooral naar zijn goedkeuring en liefde en de oudsten worden gedreven door een mateloze nieuwsgierigheid naar de ongrijpbare man. Een van hen is Miriam, een meisje dat gekneld zit tussen de veiligheid en vertrouwdheid van het dorpje en haar groeiende verliefdheid op Henrik. Terwijl de 26-jarige leraar eerst nog de boot afhoudt en zijn begeerte op vrouwen van zijn eigen leeftijd projecteert, wordt het onvermijdelijk dat hij de grens met Miriam zal overschrijden.

Tot zover een poging tot samenvatting van Buiten de wereld, waarbij meteen moet worden gezegd dat het een roman volgens Karl Ove Knausgård is. Hij is een briljante autobiografische schrijver, maar daarom is hij nog niet per se de beste romanschrijver. Wat fictie voortdrijft offert hij in zijn debuut al op aan wat hij wil vertellen, namelijk zijn eigen ervaringen met en ideeën over ontwikkeling, identiteit, schaamte en seksualiteit. In het uiterst nauwgezette relaas beschrijft Henrik elke blik, gebaar en geluid van Miriam, maar uiteindelijk gaat dit boek vooral en misschien wel alleen over hemzelf. 'Wie wilde ik zijn?' stelt Henrik zichzelf op bladzijde 570 de vraag als hij zijn eigen puberjaren en de gespannen relatie met zijn vader analyseert - jawel, dit is vintage Knausgård, dus vader zal niet ontbreken.

Buiten de wereld zal de fans niet teleurstellen, omdat het nauw aansluit bij Mijn strijd. Het is de rechtstreekse voorloper van het vierde deel van die reeks, Nacht, waarin Knausgård verslag uitbrengt van zijn ervaringen als 18-jarige leerkracht in het Hoge Noorden waar hij verliefd werd op een 13-jarige leerlinge.

Lezers die er maar niet in slagen om van Knausgård te houden, zijn er met deze trage, taaie zelfontleding opnieuw aan voor de moeite. Maar of je van hem houdt of niet: hij stemt altijd wel tot nadenken, met zijn uitgesponnen ideeën over tijd en geschiedenis, liefde en verlangen, en in dit geval vooral over een volwassen man die een seksuele relatie aangaat met een minderjarig meisje. Niet onbelangrijk: dit boek verscheen in 1998 en Knausgård koos er toen voor om het leeftijdsverschil groter te maken dan het in werkelijkheid was. Intussen bekijken we wegens de veranderde tijdgeest het obsessieve verlangen van een 26-jarige man voor een meisje van half zo oud door een andere bril. De schuldgevoelens en de verwarring, maar ook de hardnekkigheid, maken deze roman confronterend en de moeite waard.

Vertaald door Marianne Molenaar, De Geus, 855 blz., 27,50 € (e-boek 16,99 €).

Verberg tekst

'Buiten de wereld', in 2020 in het Nederlandse verschenen, is de vertaling van het in 1998 verschenen debuut van Knausgård (1968). De later geschreven succesvolle zesdelige autobiografische reeks 'Mijn strijd', is eerder in het Nederlands verschenen tussen 2011 en 2015. Dit debuut (van liefst 855 pagina's) bestaat uit 3 delen. In deel 1 raakt Henrik (26) in de ban van Miriam (13), die verliefd op hem is. Henrik werkt als vervangend docent in een klein dorpje in Noord-Noorwegen. Als hij de verleiding niet langer aankan, vlucht hij naar Kristansand in Zuid-Noorwegen. Daar heeft hij deels zijn jeugd doorgebracht. Deel 2 is een terugblik in de tijd. Henriks ouders ontmoeten elkaar in Kristansand. In deel 3 is de gevluchte Henrik in Kristiansand. Jeugdherinneringen wellen op. De scheiding van zijn ouders, de relatie met zijn grootouders, zijn hevige verliefdheden die steeds op niets uitlopen. Dan verneemt hij dat Miriam en haar familie naar Kristiansand komen. De laatste alinea van het boek betekent een multi-interpreteerbaar slot, afhankelijk van de moraal, achtergond, ervaring, religie, ontwikkeling van de individuele lezer. Verberg tekst